Mansa Kankan Musa
Dünyadaki en zengin insanları düşündüğümüzde, aklımıza en çok Walton'lar (Wal-Mart şöhretinden), Warren Buffett veya Bill Gates gelir. Bununla birlikte, tarihte biraz daha geriye giderseniz, geçmişin krallarının, kraliçelerinin ve yöneticilerinin servetinin, günümüzün en modern milyonerlerinin ve hatta milyarderlerinin banka hesaplarını bir mil öteye taşıdığını keşfedeceksiniz.
Zamanında bir adam, Bill Gates, Warren Buffett ve Walton ailesinin en zengin üyesi Sam Walton'dan daha fazla serveti kontrol ediyordu. O adam I. Mansa Musa'ydı. Yaklaşık 400 milyar dolarlık hesaplanabilmiş net değerle Musa şüphesiz şimdiye kadar yaşamış en zengin adamdır. En yakın rakibi ise John D. Rockefeller 340 milyar $ ve Andrew Carnegie 310 milyar $ olarak hesaplandı.
Musa'nın serveti o kadar büyüktü ki Bill Gates, Jeff Bezos, Carlos Slim Helu ve Warren Buffett onun yanında fakir gibi görünüyor. Aslında, Kral Mansa Musa tüm bu adamların ve bazılarının toplamından daha değerliydi.
Peki I. Musa kimdi? Ve neden onun hakkında daha fazla şey duymadınız?
(Mansa aslında "Kralların Kralı" anlamına gelir), 1280'lerde Mali'de doğdu. Mansa Musa, dolambaçlı bir şekilde kral oldu. Büyükbabası Ebu Bekir, Mali İmparatorluğunu kuran Sundiata Keita'nın kardeşiydi. Ne Ebu Bekir ne de oğlu Faga Laye asla tahta geçmedi ve eğer kral uzun bir yolculuğa ya da Mekke'ye hacca gitmişse, hükümdar yardımcısı kral olarak atanırdı bu sayede Musa kral olmuştur. Çünkü Atlantik Okyanusu'nun uzak bölgelerini keşfetme vizyonu olan II. Abubakari'nin başkan yardımcılığına Musa'yı atadı. Abubakari, Atlantik'in uzak tarafına ulaşana kadar veya yiyecek ve su bitene kadar (hangisi önce gelirse) yolculuklarından dönmemelerini emrederek denize 200 tekne gönderdi. Oldukça uzun bir süre sonra, herkesi boğan büyük bir girdap hikayeleriyle bir tekne geri döndü. Abubakari kaptanın hikayesine inanmadı, bu yüzden 2.000 tekne aldı ve kendini keşif gezisinin başına atayarak gerçeği bulmak için yola çıktı. Kralın yardımcısı olan Mansa Musa, yokluğunda hükümdar oldu. Abubakari II asla geri dönmedi ve Mansa Musa sonunda tahtı miras aldı.
Serveti Nereden Geliyordu?
Mansa Musa'nın şok edici serveti, toprağın, çoğu altın olmak üzere çılgın miktarda doğal kaynakla dolu olmasından kaynaklıydı. Akdeniz için altın fiyatını kontrol ediyordu. Ayrıca dünyadaki tuz arzının yarısından fazlasını kontrol ediyordu.
Mansa Musa iktidardayken krallığının sınırlarını büyük ölçüde genişletti. İmparatorluğu için Timbuktu şehrini ve Gao'nun tamamını ele geçirdi. Batı Sudan'ın büyük bir parçasını tek sistemli ticaret ve yasa içinde idare etti. Bu yapılması beceri, güç veya cesaret isteyen bir şeydi ve bu Musa Mansa'yı Afrika tarihinde en büyük devlet adamlarından biri yaptı. Musa'nın imparatorluğu zirvede iken 2.000 milin üzerinde bulunuyordu. Batı Afrika kıyıları ile Akdeniz arasındaki önemli ticaret yollarını kontrol ederek servetini daha da artırdı. Aslında, servetine gerçekten doğru bir sayı koymanın hiçbir yolu yok.
Musa ve Hac Yolculuğu
Mansa Musa'nın 1324 yılında Mekke'de hacı oluşuyla Mali İmparatorluğunu İslam dünyasının dikkatine getirdi. Musa o kadar uzun bir kervan yaptı ki, sonunu göremediniz. On binlerce asker, sivil ve köleden oluşan bir ekiple seyahat etti. Ona altın asalarla ince ipekler giymiş 500 müjdeci, çok sayıda deve ve at eşlik etti. Karavanı, Fort Knox'ta olduğundan daha fazla altın külçe taşıyordu. Aslında, bazı tarihçiler Afrika ve Orta Doğu'da birkaç yıl boyunca yaptığı bu yürüyüş sırasında her biri 300 pound (136 kg) altın taşıyan 100 deve ile seyahat ettiğini tahmin ediyor.(01.04.2021 fiyatlandırmasına göre ortalama 1 deve 7.3 milyon $ değerinde altın taşıyordu.)
Kral Kahire'de bir pit stop yaptığında, o kadar çok altın harcadı ki, ekonomik bir erimeden tek başına sorumluydu. Ziyaretinden kaynaklanan ani altın akışı, yerel para biriminin ve altının değerini düşürdü. Kahire'nin Kral Musa'nın ziyaretinden kaynaklanan kur krizinden tamamen kurtulması uzun yıllar aldı.
Kendisinin tüm bölgede bir hiper enflasyon dalgasına neden olduğunu fark ederek Kahire'nin altınlarını yüksek faiz oranı ile alarak bir finansal gevşeme programı uygulamıştır.
Eğitime ve Bilime Önem Vermiştir.
Mansa Musa hac yolculuğu sırasında karşılaştığı en zeki insanları yanına almıştır. Yanına aldığı öğretmen ve liderleri Mali'ye getirmiştir. Onların kendi insanlarına eğitim vermesini amaçlamıştır. Bu ona bir devlet adamı olarak saygı duyulmasını sağlamıştır. Daha sonra birçok gezgin Mali'nin onun hükümdarlığı sırasında bir barış ve öğrenme yeri olduğunu belgelemiştir.
Hükümdarlığı dönemindeki en ünlü yapı parçası Sankore Medresesi veya Sankore Üniversitesi idi. Yurt dışından Müslüman alimler okumak için Sankore Üniversitesi'ne akın etti ve Musa, İspanya'daki Endülüs'ten ithal edilen mimarlar tarafından inşa edilen Timbuktu'daki devasa sarayından her şeyi kontrol etti. Ayrıca Batı Sudan'ın çoğu için büyük bir hükümet sistemi yarattı. Onun yönetimi altında, bölgenin "tam ve genel güvenlik" içinde var olduğu söyleniyordu.
Musa, servetini yaklaşık 700 yıl sonra bugün hala ayakta duran muazzam camiler inşa etmek için kullandı ve ayrıca her cuma yeni bir cami inşa ettirdiği de bilinmektedir.
Mansa Musa'nın iktidarı 25 yıl olarak kaydedildi, ancak 1332'de öldüğü için mi veya istifası nedeniyle mi hükümdarlığı sona erdiği konusunda belirsizlik devam ediyor. Açık olan şu ki, yirmi yıldan fazla bir süredir, bir adam neredeyse tek başına birden çok büyük ticaret limanı olan devasa zengin bir imparatorluğu kontrol ediyordu. Bugün, 12.000 insana inanılmaz derecede uzun bir yürüyüşte dörder kiloluk altın tuğlaları taşımalarını emredebilecek ve altının fiyatını tek başına etkileyebilecek tek bir milyarder bile yok. Mansa Musa sadece yaşayan zengin adam değildi, aynı zamanda döneminin tartışmasız en güçlü adamıydı.
Krallığı ve serveti ölümünden sonra çok uzun sürmedi. Mirasçıları iç savaşı ve istilaları savuşturmayı başaramadı. Sadece iki nesil sonra, dünya rekoru olan net değer gitmişti.
Djingareyber Camii
Djingareyber Camii bugün hala ayakta durmaktadır. Cami dokuz sıra kare direk içermekte ve ibadet edecekler için 2.000 kişilik bir yer sağlamaktadır. Es-Saheli, bu bölgede pişmiş tuğla ve çamuru inşaat malzemesi olarak tanıttı. Djingarey'in çamur konstrüksüyonu 660 yıllık eski bir gelenekle tesis edildi ve hala ayakta durmaktadır. Djingarey Camii şehrin merkez camisi haline gelmiştir.
Popüler Kültürdeki Yeri:
Mansa Musa bilgisayar oyunu Civilization IV da Mali İmparatoru lideri olarak baş rolde bulunmaktadır.
